autor: Milan Rakita
Ukoliko urbanizacijsku komponentu istorijskog razvoja socijalističke Jugoslavije posmatramo kao jedan od glavnih razvojnih potprocesa u okviru sistema društveno–ekonomskog samoupravljanja, primetićemo da je matrica posleratnog prostorno–fizičkog razvoja i teritorijalno–administrativne organizacije jugoslovenskog društva bila formirana kao konsekventan proizvod relativno koherentnih politika urbanog planiranja i odgovarajućih modela teritorijalno–političkog uređenja samoupravnog društvenog sistema.
Generisane samosvojnim konceptom i praksom društvenog samoupravljanja, politike urbanog razvoja i teritorijalno–administrativne organizacije društva predstavljale su funkcionalan segment vrlo dinamičnih i, u pojedinim aspektima, protivrečnih procesa strukturacije istorijski novog tipa društvenih odnosa, jer je idejno–politička vizija i praksa izgradnje sistema samoupravljanja između ostalog podrazumevala i revolucionisanje strukture društveno–ekonomskih odnosa u sferi prostorno–fizičkog razvoja kroz uvođenje novih modela organizacije teritorijalno–političke samouprave lokalnih zajednica kao nosilaca opštedruštvenog razvoja i subjekta istorijskog napretka.
Budući da se u domenu prostorno–fizičkog razvoja konkretnog društvenog sistema funkcionalno ukrštaju svi društveni podsistemi i razvojni procesi, kroz analizu funkcionisanja različitih aspekata tog segmenta društvene stvarnosti najplastičnije mogu uočiti specifičnosti sistema teritorijalno–političke organizacije na nivou lokalne samouprave, te oblici i načini društvene participacije građana u socijalističkoj Jugoslaviji. U tom smislu, posleratni procesi strukturacije prostorno–fizičkih formi i teritorijalno–administrativnih tipova organizacije jugoslovenskog društva istovremeno svedoče o izrazito dinamičnom karakteru sâmog sistema radničkog samoupravljanja kao strateškog razvojnog okvira jugoslovenskog socijalizma.
Imajući, pri tom, u vidu činjenicu da doktrina samoupravljanja nije predstavljala samo formalan ideološko–politički okvir celokupnog društvenog sistema, već je neposredno uticala na operativne mehanizme urbanog planiranja i oblike građanske participacije, u ovom radu ćemo nastojati da rekonstruišemo ove dimenzije istorijskog razvoja društveno–ekonomskog sistema socijalističke Jugoslavije. Tim pre što su ovi aspekti istorijskog nasleđa jugoslovenskog samoupravljanja u poslednjih dvadesetak godina sporadično, nedovoljno sistematično i najčešće pristrasno tretirani u domaćoj naučno–istraživačkoj praksi i javnom diskursu.
Tekst u celini možete pročitati i preuzeti ovde.
